میل خویین یکی از برترین جاهای ارزشمند در استان زنجان است که در فهرست میراث ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. این برج تاریخی در روستای خویین، از توابع شهرستان ایجرود واقع شده و یکی از جاذبه‌های دیدنی کمتر شناخته‌شده اما بسیار جذاب این منطقه به شمار می‌رود.
آدرس: ایران، استان زنجان، شهرستان ایجرود، روستای خویین
هزینه بازدید: رایگان
مدت زمان پیشنهادی برای بازدید: ۱ تا ۲ ساعت
چرا بازدید از میل خویین را نباید از دست داد؟
در متون کهن ایرانی، واژه «میل» یا «برج» به سازه‌هایی بلند اطلاق می‌شده که معمولاً برای دیده‌بانی، نگهبانی و یا نشانه‌گذاری مسیرها ساخته می‌شدند. برج خویین نیز از همین دست بناهاست که علاوه بر کاربرد نظامی در گذشته، اکنون به عنوان نشانی از تاریخ و هویت منطقه، مورد توجه گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ قرار گرفته است.
این بنا بر بلندای روستا قرار گرفته و چشم‌اندازهایی فوق‌العاده از طبیعت اطراف، به‌ویژه در فصل‌های پاییز و زمستان، پیش روی بازدیدکنندگان می‌گذارد. منظره غروب آفتاب از کنار برج و آسمان آبی بر فراز میل خویین تجربه‌ای بی‌نظیر برای دوستداران عکاسی و طبیعت خواهد بود.
مسیر دسترسی
برای رسیدن به میل خویین، باید خود را به روستای خویین در شهرستان ایجرود برسانید. مسیر دسترسی به برج از درون روستا عبور می‌کند و بخشی از آن خاکی است، اما چشم‌اندازهای مسیر، خستگی راه را از تن به در می‌کند.
نکات بازدید
بهترین زمان بازدید: بهار و پاییز
برای رسیدن به بالای برج، کمی پیاده‌روی در مسیر خاکی لازم است
تجهیزات اولیه مثل کفش مناسب و بطری آب همراه داشته باشید
بازدید در صبح یا عصر هنگام، به‌خصوص زمان غروب، توصیه می‌شود
اگر دوست دارید در سفر به زنجان، تجربه‌ای متفاوت و آرامش‌بخش داشته باشید، بازدید از میل خویین را از دست ندهید. این برج، نه‌تنها یادگاری از گذشته است، بلکه پلی است به قلب طبیعت بکر زنجان.
میل خویین کجاست؟
میل خویین در استان زنجان و در ارتفاعات ضلع غربی روستای خویین، از توابع بخش حلب شهرستان ایجرود قرار دارد. این برج تاریخی در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری جاده زنجان به بیجار واقع شده و با چشم‌اندازی فوق‌العاده از اطراف، از دور قابل مشاهده است. برای دیدن محل دقیق آن می‌توانید از نقشه‌های آنلاین استفاده کنید.
📍 آدرس دقیق: استان زنجان، شهرستان ایجرود، بخش حلب، روستای خویین، ارتفاعات ضلع غربی روستا
📷 عکس از گوگل‌مپ | عکاس: بتول شجاعی
چرا میل خویین خاص است؟
برج میل خویین که محلی‌ها آن را با نام «گنبذ» یا «گنبد» می‌شناسند، شباهت زیادی به برج‌های دیده‌بانی تاریخی ایران دارد. این بنا، علاوه بر موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، در دل یکی از روستاهای نمونه گردشگری استان زنجان قرار گرفته است. خویین در سال‌های اخیر به‌واسطه‌ی جاذبه‌های تاریخی و طبیعت بکرش، مورد توجه گردشگران و پژوهشگران قرار گرفته است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد میل خویین
یکی از شاخصه‌های مهم این برج، وجود یک گورستان متروکه با وسعت بیش از چهار هکتار در اطراف آن است. این ویژگی، در کنار موقعیت خاص مکانی و نزدیکی به دیگر آثار تاریخی روستا، باعث شده تا توجه باستان‌شناسان و کارشناسان به این مکان جلب شود.
برخی پژوهشگران معتقدند که میل خویین در گذشته دارای کتیبه‌ها و تزئینات خاص معماری بوده است؛ اما متأسفانه به دلیل مرمت‌های غیراصولی و استفاده از گچ و سیمان، آثار ارزشمند قبلی در زیر این لایه‌ها ناپدید شده‌اند.
ثبت در فهرست آثار ملی
برج تاریخی میل خویین در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۸۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این ثبت، گواهی بر اهمیت تاریخی و فرهنگی این بنای ارزشمند است.
مسیر دسترسی به میل خویین
برای بازدید از میل تاریخی خویین، ابتدا باید خود را به جاده زنجان به بیجار در جنوب‌غربی شهر زنجان برسانید. پس از طی کردن مسافتی در حدود ۶۰ کیلومتر در این مسیر، تابلوی ورودی روستای خویین در سمت راست جاده نمایان می‌شود.
پس از ورود به جاده فرعی و عبور از روستای قزلجه، با ادامه مسیر، به روستای خویین خواهید رسید. برج تاریخی میل خویین بر فراز ارتفاعات ضلع غربی این روستا قرار دارد و بخشی از مسیر دسترسی به آن خاکی است؛ اما طبیعت زیبا و چشم‌اندازهای مسیر، سختی راه را جبران می‌کند.
روستای خویین؛ نگین پنهان در دل کوه‌های زنجان
روستای خویین یکی از مقاصد خاص و کمترشناخته‌شده در استان زنجان است که در دل کوه‌ها و طبیعتی سرسبز جای گرفته است. این روستا، علاوه بر مناظر بکر طبیعی، میزبان مجموعه‌ای از آثار تاریخی ارزشمند است که هر کدام، روایت‌گر بخشی از تاریخ کهن این منطقه هستند.
روستای هدف گردشگری از سال ۱۳۸۵
خویین در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری کشور معرفی شد. البته مطالعات و بررسی‌های تاریخی و فرهنگی در این منطقه، حتی پیش از این تاریخ نیز انجام شده بود و اهمیت بالای آن را نشان می‌داد.
ترکیب طبیعت، معماری و زبان
جذابیت خویین فقط به طبیعت و آثار تاریخی‌اش محدود نمی‌شود. این روستا میراث ناملموس فرهنگی ارزشمندی نیز دارد که در قالب زبان و گویش خاص مردم آن تجلی یافته است.
گویش بومی خویین که با شماره ۱۶۶ در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده، ترکیبی جالب از زبان‌های پهلوی، ترکی، تاتی، گیلکی، اسپانیایی و حتی انگلیسی است. بسیاری از پژوهشگران، این گویش را بازمانده‌ای از زبان‌های باستانی می‌دانند که در گذر زمان، دچار تغییر و تحول شده اما همچنان اصالت خود را حفظ کرده است.
اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت در دل طبیعت و تاریخ هستید، روستای خویین با جاذبه‌های کم‌نظیرش، می‌تواند مقصدی عالی برای گردشگری فرهنگی و طبیعت‌گردی باشد.
قدمت میل خویین؛ یادگاری از دوران سلجوقی
اگرچه هنوز سند دقیقی از تاریخ ساخت برج میل خویین در دست نیست، اما کارشناسان بر اساس ویژگی‌های معماری، سبک ساخت، موقعیت جغرافیایی و مقایسه با بناهای مشابه، قدمت این بنا را به قرون ۵ تا ۷ هجری قمری نسبت می‌دهند.
یکی از بناهای مورد مقایسه، مقبره قیدار نبی در شهرستان خدابنده است که شباهت‌هایی در ساختار با میل خویین دارد. بر همین اساس، بسیاری از پژوهشگران، احتمال می‌دهند که این برج تاریخی مربوط به دوره سلجوقیان باشد؛ عصری که معماری ایرانی در اوج شکوه خود قرار داشته است.
میل‌های گمشده در دل تاریخ
براساس روایت‌های محلی، چهار برج دیده‌بانی مشابه در اطراف روستای خویین وجود داشته‌اند که به چهار سمت اصلی روستا مشرف بوده‌اند. اما از آن چهار میل، امروزه فقط یک نمونه سالم باقی مانده که همان میل خویین فعلی است. این نکته، نشان‌دهنده‌ی اهمیت استراتژیک و دفاعی این منطقه در گذشته‌های دور است.
با توجه به ارزش تاریخی، موقعیت مکانی و رازهای نهفته در دل این برج، میل خویین نه‌تنها یک بنای دیدنی، بلکه گنجینه‌ای زنده از تاریخ معماری ایران به‌شمار می‌رود.
نگاهی به معماری برج میل خویین؛ ترکیب استراتژی و زیبایی
برج تاریخی میل خویین با ارتفاعی بیش از ۱۰ متر، بر فراز ارتفاعات غربی روستای خویین قرار گرفته و با تکیه بر موقعیت طبیعی خود، دید گسترده‌ای به پیرامون دارد. این موقعیت به برج اجازه می‌داد تا در گذشته نه‌چندان دور، نقش دیده‌بانی و حفاظت از منطقه را تا شعاع چندین کیلومتر ایفا کند.
میل راهنما برای مسافران و کاروان‌ها
در کنار کارکرد دفاعی، میل خویین نقش مهمی در راهنمایی مسافران و کاروان‌ها داشت. در دورانی که راه‌ها پرخطر و نشانه‌ها اندک بودند، این برج به‌عنوان علامتی امیدبخش برای مسافران خسته، نمایانگر نزدیکی به سکونتگاه و پایان یک سفر دشوار بود.
ساختار معماری و مصالح به‌کار رفته
میل خویین از دو بخش اصلی بدنه و گنبد تشکیل شده است:
بدنه برج به‌صورت مدور ساخته شده و مصالح آن شامل لاشه‌سنگ، گچ و آهک است.
گنبد بنا از نوع زنگوله‌ای دو جداره بوده و با آجر و ملات ساخته شده است. این نوع گنبد از نظر ساختاری، شباهت‌هایی با مقبره قیدار نبی در شهرستان خدابنده دارد.
سقف داخلی برج با سنگ ساخته شده که آن را در نوع خود منحصربه‌فرد می‌کند.
ورودی و پنجره‌های دیده‌بانی
ورودی کنونی بنا از سمت شرق و رو به دره و روستای خویین قرار دارد. در ابتدای این ورودی، سه پله سنگی تعبیه شده است. همچنین در ارتفاع حدود پنج متری برج، دو پنجره دیده‌بانی در اضلاع شرقی و غربی دیده می‌شود که در سال‌های اخیر به دلایل حفاظتی بسته شده‌اند.
میل خویین نمونه‌ای ارزشمند از معماری استراتژیک در گذشته ایران است که با بهره‌گیری از دانش ساخت‌وساز، موقعیت جغرافیایی و عملکرد چندمنظوره، به یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی زنجان تبدیل شده است.
مرمت و وضعیت فعلی برج میل خویین
📍 با گذشت زمان و تأثیر عوامل طبیعی مانند بارش برف و باران، برج تاریخی میل خویین نیز دچار آسیب‌هایی در بخش‌هایی از بدنه شده است. در سال‌های اخیر، برخی از ساکنان محلی و دوستداران میراث فرهنگی اقدام به مرمت این بنا کرده‌اند. این اقدامات شامل گچ‌کاری فضای داخلی و سیمان‌کاری نمای بیرونی بوده است.
🔧 هرچند این تلاش‌ها باعث پایداری نسبی سازه شده‌اند و در حال حاضر برج از نظر ایستایی مشکلی ندارد، اما بخش‌هایی از بدنه در قسمت بالا دچار فرسایش ناشی از شرایط جوی است و نیاز به مرمت اصولی و کارشناسانه دارد تا از تخریب‌های بیشتر جلوگیری شود.
راهنمای بازدید از میل خویین؛ سفری با چاشنی احترام و آگاهی
اگر قصد بازدید از این اثر تاریخی منحصربه‌فرد را دارید، پیش از سفر به نکات زیر توجه داشته باشید:
آمادگی جسمانی لازم است: موقعیت مکانی میل خویین در ارتفاعات قرار دارد؛ بنابراین صعود به محل بنا، نیازمند توان بدنی مناسب و تجهیزات کفش کوه‌پیمایی است.
از نزدیک شدن بیش از حد به سازه خودداری کنید: خطر ریزش سنگ و خاک در اطراف برج وجود دارد.
از یادگاری نوشتن روی دیواره‌های تاریخی پرهیز کنید: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد آسیب‌دیدگی بخش‌هایی از بنا به‌دلیل نوشته‌های یادگاری بوده‌ایم. حفظ این میراث ارزشمند، وظیفه‌ی ما در قبال تاریخ و فرهنگمان است.
ورود به محوطه برج رایگان است.
از محصولات محلی حمایت کنید: در کنار بازدید از آثار تاریخی، با خرید از اهالی روستا، به اقتصاد محلی و حفظ فرهنگ بومی کمک کنید.
احترام به فرهنگ مردم خویین را فراموش نکنید: رفتار محترمانه با ساکنان، بخش مهمی از گردشگری مسئولانه است.
جاهای دیدنی اطراف میل خویین؛ از غارهای باستانی تا روستاهای بکر
پس از بازدید از میل تاریخی خویین، اگر قصد دارید سفرتان را کامل‌تر و پرخاطره‌تر کنید، گردش در اطراف این منطقه گزینه‌ای عالی است. در ادامه با چند جاذبه دیدنی اطراف میل خویین آشنا می‌شوید که هر کدام دنیایی از جذابیت طبیعی و تاریخی را به شما ارائه می‌دهند.
۱. روستای بلوبین؛ مقصدی دنج در دل کوهستان
آدرس: استان زنجان، جاده زنجان به بیجار، بخش حلب
روستای بلوبین، با جمعیتی کمتر از ۷۰ نفر، یکی از بکرترین و ناشناخته‌ترین روستاهای گردشگری زنجان به‌شمار می‌رود. خانه‌های سنتی، معماری محلی و طبیعتی آرام، این روستای کوچک را به مکانی ایده‌آل برای سفرهای یک‌روزه و دوری از هیاهوی شهری تبدیل کرده است. فرهنگ خاص اهالی و سکوت خاص این منطقه، جذابیتی منحصربه‌فرد برای علاقه‌مندان به گردشگری روستایی دارد.
۲. غار حاجی کندی؛ قدم زدن در ردپای انسان‌های نخستین
آدرس: ۳۵ کیلومتری جنوب‌غربی زنجان، روستای حاجی کندی
اگر علاقه‌مند به تاریخ باستان و کاوش‌های ماقبل تاریخ هستید، غار حاجی کندی یکی از مهم‌ترین سکونتگاه‌های انسان در دوران کهن به‌شمار می‌رود. با قدمت حدود ۳۰ هزار سال پیش از میلاد، این غار اسرارآمیز در ارتفاعی حدود ۵۰ متر از سطح زمین قرار دارد و با مساحتی ۷۰۰ متر مربعی، آثار زینتی انسان‌های نخستین از دوره‌های آشولین و بردوستین در آن کشف شده است.
اگر از علاقه‌مندان به گردشگری تاریخی، طبیعی یا ماجراجویی در دل ایران ناشناخته هستید، بازدید از میل خویین و جاذبه‌های اطراف آن، شما را با چهره‌ای جدید از زنجان آشنا خواهد کرد.
اگر دوست دارید با جاهای دیدنی کشور خود اشنا شوید با برترین جاها باشید.
سلام ممنونم که میل خوین زنجان را معرفی کردین
سلام ممنونم بابت نظری که برای میل خویین زنجان دادین
سلام تشکر بابت زحمات و معرفی میل خوین زنجان
سلام ممنونم که بابت مقاله میل خویین زنجان نظرتون رو بیان کردید
واقعا هم میل خوین زنجان را می توانید ببینید و لذت ببرید
سلام همینطور هست
سلام میل خوین زنجان جای خوبیه