باغ ارم شیراز یکی از برترین جاهای جاذبه‌های گردشگری شیراز است که سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به‌سوی خود جذب می‌کند. مسیر اصلی این باغ از مقابل استخر مرکزی آغاز شده و تا انتهای باغ امتداد دارد. در میانه این مسیر، جوی آبی روان است که با گل‌کاری‌های زیبا در دو طرف آن، جلوه‌ای چشم‌نواز به محیط بخشیده است. به‌دلیل شیب طبیعی زمین، آب در جوی‌ها با عبور از پله‌ها حالتی خروشان پیدا می‌کند و صدای دلنشین آن در سرتاسر باغ طنین‌انداز می‌شود.
در باغ ارم، تنوعی از گونه‌های گیاهی وجود دارد؛ درختانی مانند سرو، کاج، افرا، بید مجنون و درختان نارنج که به‌ویژه در فصل بهار با عطر دل‌انگیز خود، فضایی رؤیایی و دلپذیر برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کنند.
معرفی باغ ارم شیراز؛ گوهری در دل شهر شعر و گل
باغ ارم شیراز، یکی از معروف‌ترین باغ‌های تاریخی ایران، در شمال‌غربی شهر شیراز قرار دارد. این باغ زیبا با چشم‌اندازی خیره‌کننده از درختان سرسبز و عمارت باشکوهی که در قلب آن قرار گرفته، هرساله مقصد گردشگران بسیاری از داخل و خارج کشور است. امروزه این باغ تحت مالکیت دانشگاه شیراز قرار دارد و بخشی از آن به باغ گیاه‌شناسی اختصاص یافته است که میزبان گونه‌های متنوع و نادری از گیاهان است؛ گیاهانی که شاید مشابه آن‌ها را در کمتر جایی بتوان یافت.
در سال ۱۳۵۳، باغ ارم در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و از تیرماه ۱۳۹۰ نیز به جمع میراث جهانی یونسکو پیوست. اگر تا امروز فرصت بازدید از این باغ رویایی را نداشته‌اید، سفر به شیراز از طریق قطار یا هواپیما را در برنامه‌تان بگنجانید و از تماشای این اثر ماندگار تاریخی و طبیعی لذت ببرید.
تاریخچه‌ای کوتاه از باغ ارم شیراز
اطلاعات دقیق و مستند زیادی درباره خاستگاه اولیه باغ ارم در دست نیست و هویت سازنده اصلی آن نیز مشخص نشده؛ اما بر پایه برخی منابع تاریخی، قدمت این باغ به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد. گفته می‌شود در دوره حکومت اتابک قراچه، حکمران فارس، باغ‌هایی در این منطقه ساخته شد که باغ ارم ممکن است یکی از آن‌ها باشد.
در دوران زندیه، این باغ توسط کریم‌خان زند مرمت و بازسازی شد و در دوره قاجار، به شکلی جدی‌تر توسعه یافت. «جانی خان قشقایی» و فرزندش از چهره‌هایی بودند که نقش مهمی در احیای این باغ داشتند و بنای اولیه عمارت فعلی را پایه‌گذاری کردند. در دوران قاجار و پهلوی، سران ایل قشقایی از این باغ به‌عنوان محل اقامت خود استفاده می‌کردند. سند رسمی این باغ تاریخی نیز به نام «خسرو خان قشقایی» ثبت شده است.
علت نام‌گذاری باغ ارم؛ الهامی از شهری افسانه‌ای
نام باغ ارم از شهری افسانه‌ای و باشکوه به نام “ارم” برگرفته شده که در روایات مذهبی و تاریخی از آن یاد شده است. در دوران پیامبری حضرت هود (ع)، فردی به نام شداد از قوم عاد، پس از شنیدن توصیفات حضرت هود درباره بهشت، از پذیرش دعوت او سر باز زد و تصمیم گرفت شهری همانند بهشت بنا کند. شهری مجلل و سرسبز با قصرهایی از طلا و نقره، که در نهایت به نام “ارم” شناخته شد. باغ ارم شیراز که در زیبایی و طراوت، در میان باغ‌های ایرانی زبانزد است، با الهام از این داستان و با نگاهی به شباهت آن با بهشت زمینی، این نام را به خود گرفته است.
معماری باغ ارم؛ شاهکاری از هنر ایرانی در دل شیراز
طراحی و معماری باغ ارم به استاد برجسته شیرازی، حاج محمدحسن خان، نسبت داده می‌شود؛ معماری که شاهکارهایی همچون مسجد نصیرالملک نیز از آثار ماندگار اوست. این باغ مستطیلی‌شکل با وسعتی بالغ بر ۱۱۰ هزار متر مربع ساخته شده و با نرده‌ها و دیوارهای کوتاه از اطراف جدا می‌شود.
با ورود از درِ اصلی باغ، در سمت چپ، مسیر سرسبزی را می‌بینید که با ردیفی از درختان سروناز احاطه شده و تا انتهای باغ امتداد دارد. در میان این درختان، سروی کهنسال و باشکوه با ارتفاعی حدود ۳۵ متر قرار دارد که گفته می‌شود قدمتی هزار ساله دارد و از نمادهای شناخته‌شده باغ به شمار می‌رود.
به دلیل شیب طبیعی زمین، عمارت اصلی باغ در بلندترین نقطه آن ساخته شده است. پله‌ها و مسیر پلکانی جریان آب، ضمن آن‌که شیب زمین را تنظیم می‌کنند، زیبایی بصری باغ را نیز دوچندان کرده‌اند.
در معماری اصیل ایرانی، فضای محصور نشانه‌ای از بهشت است. این ایده در باغ ارم نیز به خوبی پیاده‌سازی شده است؛ حصارها، دیوارهای کوتاه، درختان بلند و یاس‌های کبودی که از نرده‌ها بالا رفته‌اند، حس بهشتی گمشده را به بازدیدکننده القا می‌کنند. از نقش‌ونگارهای ظریف سردر ورودی گرفته تا طراحی چشم‌نواز عمارت مرکزی، همه چیز در این باغ برای تجسم بهشتی زمینی مهیا شده است.
آشنایی با بخش‌های مختلف باغ ارم شیراز؛ ترکیب هنر، تاریخ و طبیعت
باغ ارم شیراز، با وسعت چشمگیر و طراحی منحصربه‌فردش، بخش‌های مختلفی را در دل خود جای داده که هر کدام جلوه‌ای از زیبایی و هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارند. از عمارت باشکوه مرکزی گرفته تا استخرها، جویبارها و فضای سبز پر از گل و گیاه، همه چیز در این باغ به‌گونه‌ای طراحی شده تا حال‌وهوایی بهشتی و آرامش‌بخش را برای بازدیدکننده به ارمغان بیاورد.
عمارت مرکزی؛ نگینی در دل باغ ارم
در بلندترین بخش باغ ارم، عمارتی باشکوه با سبک معماری سنتی ایرانی خودنمایی می‌کند. این عمارت سه‌طبقه، با ستون‌های بلند و استواری که یادآور شکوه تخت جمشید هستند، یکی از نمادهای اصلی این باغ به‌شمار می‌رود. ستون‌های بلند با سرستون‌هایی الهام‌گرفته از معماری هخامنشی و طاق‌های نیم‌دایره‌ای، جلوه‌ای منحصربهفرد به نمای عمارت بخشیده‌اند.
سبک ساخت این عمارت آمیزه‌ای از معماری دوره‌های صفویه و زندیه است؛ هر نقش‌ونگاری که در جای‌جای این بنا می‌بینید، چه در کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و چه در گچ‌بری‌های ظریف، با الهام از هنر دوران طلایی معماری ایرانی شکل گرفته است. این معماری هنرمندانه، در کنار چشم‌انداز باغی سرسبز، تصویری رؤیایی از بهشت را در ذهن تداعی می‌کند.
اولین طبقه عمارت باغ ارم
با توجه به گرمای شدید شیراز در فصل تابستان، معماران عمارت باغ ارم با هوشمندی این بنا را در سه طبقه طراحی کرده‌اند. نخستین و پایین‌ترین طبقه عمارت که به نوعی زیرزمین محسوب می‌شود، نسبت به دیگر طبقات خنک‌تر است و در گذشته به‌عنوان مکانی برای استراحت در روزهای گرم تابستان مورد استفاده قرار می‌گرفت. از ویژگی‌های جالب این بنا، نقاشی‌هایی است که بر سردر ساختمان دیده می‌شود؛ تصاویری که روایت‌گر داستان‌های شاهنامه و نبردهای شاهان دوران قاجار هستند.
دومین طبقه عمارت ارم شیراز
طبقه دوم این عمارت با ایوانی دو ستونی شناخته می‌شود که هر ستون آن با طرحی از سربازی با پوشش قاجاری تزئین شده است. بر اساس شواهد، سالن بزرگ پشت این ایوان محل برگزاری دورهمی‌ها و شب‌نشینی‌های اشرافی بوده است. همچنین، در دو سوی ایوان اصلی، ایوان‌های کوچکتری قرار دارند که برخلاف ستون‌های نقش‌دار ایوان اصلی، طراحی ساده‌تری دارند.
سومین طبقه عمارت باغ ارم
زیباترین جلوه‌های هنر معماری و نقاشی ایرانی در طبقه سوم عمارت به چشم می‌خورد. در این طبقه، هنر «مرجوک» یا همان نقاشی‌های ظریف بر روی دیوار و سقف که در عصر قاجار محبوبیت زیادی داشته، جلوه‌گر شده است. سبک خاص «جوک‌کاری» یا «مرجوک قاجاری» از هنرهای اصیل شیراز محسوب می‌شود. در این طبقه، ایوان‌هایی مشابه طبقه دوم ساخته شده و سه اتاق به‌همراه یک سالن بزرگ در آن دیده می‌شود.
تالار آینه
در قلب ساختمان اصلی باغ ارم شیراز، تالاری باشکوه قرار دارد که با آیینه‌کاری‌های هنرمندانه، جلوه‌ای درخشان و چشم‌نواز یافته است. سقف این تالار با نقاشی‌های ظریف و زیبا تزئین شده و بالای آن ستون‌هایی زیبا همراه با پنجره‌های فلزی طراحی شده‌اند که بر جذابیت نمای بیرونی بنا افزوده‌اند.
گذرگاه میانی باغ ارم
گذرگاه اصلی باغ ارم یکی از زیباترین مسیرهای آن است که با درختان سروناز بلند قامت احاطه شده و منظره‌ای خیره‌کننده را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. در کنار این راه، سروی کهنسال با قدمتی بیش از هزار سال و تاکی پیچان دیده می‌شود که شاخه‌هایش در آغوش سرو جای گرفته‌اند. در میان این مسیر، جوی آبی روان است که با صدای دلنشین خود، حس طراوت را دوچندان می‌کند. برای هماهنگی با شیب طبیعی زمین، در بخش‌هایی از پله استفاده شده است. چند گذرگاه فرعی دیگر نیز در اطراف وجود دارد که همگی به این مسیر اصلی منتهی می‌شوند.
کتیبه‌های تاریخی
باغ ارم همچون بسیاری از آثار تاریخی ایران، دارای کتیبه‌هایی است که هم به زیبایی بصری عمارت افزوده‌اند و هم اطلاعات تاریخی ارزشمندی در اختیار قرار می‌دهند. برخی از این کتیبه‌ها متعلق به دوره نصیرالملک هستند و با آیاتی از قرآن کریم مانند «نصر من الله و فتح قریب» تزئین شده‌اند. یکی از کتیبه‌ها روی سنگ مرمر لیمویی نگاشته شده و با بیت معروف «از وزیر شه نصیرالملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد» آغاز می‌شود. همچنین کتیبه‌هایی با اشعار حافظ و سعدی در ستون‌های طبقه اول دیده می‌شود. در نزدیکی حوض‌خانه، دو سنگ آهکی با نقش برجسته مردی عشایری که نیزه‌ای در دست دارد، به چشم می‌خورد.
عمارت اندرونی
در بخش پشت عمارت اصلی، بنای اندرونی باغ ارم واقع شده که شامل دو سالن و پنج اتاق است. با ورود به این بخش، شکوه معماری و نقاشی‌های دیواری آن شما را شگفت‌زده خواهد کرد؛ چراکه با همان دقت و زیبایی عمارت اصلی طراحی شده است. کاشی‌کاری‌های ظریف این بخش نیز هم‌زمان با ساخت بنای اصلی انجام شده‌اند و هماهنگی چشم‌نوازی را به نمایش می‌گذارند.
موزه سنگ و گوهر
در ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی، موزه‌ای با عنوان «سنگ و گوهر» در عمارت اصلی باغ ارم افتتاح شد. علاقه‌مندان به دنیای سنگ‌ها و کانی‌ها می‌توانند در این موزه بیش از ۱۴۰ نوع سنگ قیمتی و کمیاب را از نزدیک مشاهده کنند؛ نمونه‌هایی از زیبایی‌های طبیعت که در هر مکانی یافت نمی‌شوند.
راهنمای جامع بازدید از باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز یکی از جذاب‌ترین و تماشایی‌ترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این شهر است. این باغ که قدمت آن به دوران سلجوقیان می‌رسد، ترکیبی از معماری چشم‌نواز ایرانی، طبیعتی دل‌انگیز و فضایی روح‌نواز دارد و هر ساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است.
معماری حیرت‌انگیز عمارت باغ ارم
طبقه اول عمارت باغ ارم، زیرزمین خنک آن است که در روزهای داغ تابستان، بهترین مکان برای استراحت ساکنان عمارت بوده. طراحی این طبقه به‌گونه‌ای است که تهویه طبیعی هوا را ممکن کرده و دمای مطبوعی دارد. نقوشی که روی تابلوهای پیشانی عمارت دیده می‌شوند، الهام‌گرفته از شاهنامه و نبردهای شاهان قاجار هستند.
طبقه دوم دارای ایوانی با دو ستون مجلل است که به‌نام «ایوان دو ستونی» شناخته می‌شود. این ستون‌ها با طرحی از سربازان قاجار تزئین شده‌اند. در پشت این ایوان، تالاری بزرگ قرار دارد که محل برگزاری شب‌نشینی‌های شاهانه بوده. در دو سمت این ایوان، ایوان‌های کوچکتری با ستون‌هایی ساده قرار دارند.
در طبقه سوم اوج هنر ایرانی به نمایش درآمده است. این طبقه با هنر «مرجوک» یا همان نقاشی‌های دیواری قاجاری آراسته شده. در این بخش نیز ایوان‌هایی مشابه طبقه دوم و سه اتاق به همراه یک سالن بزرگ قرار دارد.
تالار آینه و گذرگاه اصلی
یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های عمارت، تالار آینه است؛ جایی که با هنر آیینه‌کاری درخشان و نقاشی‌های سقفی زیبایی خاصی دارد. در بالای این تالار، پنجره‌های آهنی در کنار ستون‌های خوش‌تراش، نمای بیرونی را خیره‌کننده کرده‌اند.
گذرگاه میانی باغ ارم شیراز یکی از معروف‌ترین مسیرهای آن است. این راه با درختان سروناز احاطه شده و سرو هزارساله‌ای که توسط شاخه‌های درخت تاک پوشیده شده، فضایی اسرارآمیز ساخته است. در میانه مسیر، جوی آبی جریان دارد که صدای دلنشین آن با طبیعت هم‌نوا شده. مسیر با پله‌هایی برای جبران شیب زمین طراحی شده و گذرگاه‌های فرعی هم به این محور اصلی می‌رسند.
کتیبه‌های تاریخی باغ
در باغ ارم، کتیبه‌هایی تاریخی از دوره قاجار باقی مانده که جنبه تزیینی و اطلاع‌رسانی دارند. از جمله، کتیبه‌ای با آیه «نصر من الله و فتح قریب» و کتیبه‌ای با شعر:
«از وزیر شه نصیرالملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد».
همچنین اشعاری از حافظ و سعدی در بخش‌هایی از عمارت نقش بسته‌اند. در کنار حوض‌خانه نیز نقش برجسته‌ای از مردی عشایری با نیزه دیده می‌شود.
اندرونی عمارت و موزه سنگ و گوهر
در بخش پشت عمارت اصلی، اندرونی باغ ارم قرار دارد که شامل دو سالن و پنج اتاق است. این قسمت از نظر نقاشی، کاشی‌کاری و معماری داخلی، هماهنگ با بنای اصلی طراحی شده است.
موزه سنگ و گوهر که از دهه ۹۰ به این مجموعه افزوده شد، بیش از ۱۴۰ نوع سنگ کمیاب و زیبا را به نمایش می‌گذارد. این موزه برای علاقه‌مندان به کانی‌شناسی یک جاذبه منحصربهفرد است.
بهترین زمان بازدید از باغ ارم شیراز
بدون شک اردیبهشت ماه بهترین زمان برای بازدید از باغ ارم است. در این ماه، آب‌وهوای شیراز معتدل و نسیم بهارنارنج فضا را معطر می‌کند. در سایر فصول، بهتر است عصرها به بازدید بروید تا باغ را در نور شب هم تجربه کنید. امکان عکاسی با لباس سنتی، خرید صنایع دستی و خوردنی‌های محلی نیز در باغ فراهم شده است.
ساعت بازدید و قیمت بلیط باغ ارم
ساعات بازدید از باغ بسته به فصل تغییر می‌کند:
فروردین و اردیبهشت: ۸ صبح تا ۸ شب
خرداد تا شهریور: ۸ تا ۱۳ و عصرها ۱۷ تا ۲۰:۳۰
پاییز و زمستان: ۸ تا ۱۳ و ۱۴:۳۰ تا ۱۷
قیمت بلیط برای بازدیدکنندگان ایرانی ۳۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰ هزار تومان است (در سال ۱۴۰۳).
راه‌های دسترسی به باغ ارم
آدرس: شیراز، منطقه ۱، میدان ارم، بلوار ارم، خیابان ارم
با خودرو شخصی: از شمال شهر به بلوار چمران بروید، سپس میدان دانشجو و بلوار دانشجو را تا میدان ارم ادامه دهید. توجه کنید که باغ ارم شیراز پارکینگ اختصاصی ندارد.
با تاکسی و تاکسی اینترنتی: از هر نقطه شیراز به‌راحتی با این سرویس‌ها می‌توانید به باغ برسید.
با مترو: ایستگاه نمازی در خط ۱ مترو، نزدیک‌ترین ایستگاه به باغ است.
با اتوبوس: خطوط ۷۳، ۶۸ و ۹۱ شما را به نزدیکی باغ می‌رسانند.
جاذبه‌های گردشگری نزدیک به باغ ارم
آرامگاه حافظ: تنها ۶ کیلومتر فاصله دارد و فضایی شاعرانه و خاطره‌انگیز دارد.
آرامگاه سعدی: در فاصله ۷ کیلومتری قرار گرفته و مجموعه‌ای از آرامگاه، حوض ماهی و کتابخانه را شامل می‌شود.
باغ دلگشا: باغی با معماری ساسانی و ایوان‌های سه‌ستونه که دیدن آن پس از باغ ارم بسیار لذت‌بخش خواهد بود.
اقامت در نزدیکی باغ ارم
هتل ارم شیراز: سه ستاره، فاصله ۳ کیلومتری
هتل بین‌المللی پارس: چهار ستاره، فاصله ۱ کیلومتری
هتل ستارگان: چهار ستاره، فاصله ۲ کیلومتری
بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها اطراف باغ ارم
کافه تولیپ: واقع در خیابان خاک‌شناسی با منوی متنوع نوشیدنی و امکان رزرو
رستوران بل پاسی: تجربه غذاهای ایتالیایی با کیفیت بالا
مجموعه غذایی مانارولا: منوهای متنوع شامل باربیکیو، صبحانه و غذای اصلی
سخن پایانی
بازدید از “باغ ارم شیراز” تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است؛ جایی که تاریخ، طبیعت و هنر در کنار هم ترکیب شده‌اند. اگر قصد سفر به شیراز را دارید، بازدید از این باغ را در برنامه خود قرار دهید تا لحظاتی ناب را در یکی از خاص‌ترین باغ‌های ایران تجربه کنید.
سلام علیکم خدمت مدیران محترم سایت جای خسته نباشید و تشکر داره که باغ ارم شیراز رو معرفی کردن و جای زیبایی که در مورد آن صحبت کردن
می توانید اوقات فراغت را در باغ ارم شیراز به سرببرید
سلام بله باغ ارم شیراز ارزش دیدن را دارد
سلام نظر لطفتون هست واقعا هم باغ ارم شیراز جایی زیبای میباشد
به عقیده من هم باغ ارم شیراز جای زیبای میباشد و ارزش دیدن دارد
سلام من هم عقیده دارم باغ ارم شیراز جای زیبایی میباشد
حتما به نظر من باغ ارم شیراز را ببینید
سلام بله باغ ارم شیراز را ببینید
به به باغ ارم شیراز واقعا عالیه
سلام بله باغ ارم شیراز عالیه
سلام باغ ارم شیراز از جاهای بکر میباشد